Dış ticarette alarm! Kur baskısıyla ihracat düşüyor, ithalat artıyor hedefler şaştı; 2 aylık açık 16 milyar dolar

Haber - Analiz: Zülfikar Doğan Dezenflasyon programı çerçevesinde yaklaşık 2 yıldan bu yana uygulanan baskılanmış kur politikası, dış ticarette tehlike çanlarının çalmasına neden olurken, tüm kota ve kısıtlamalara rağmen yükseliş trendine giren ithalat sonrası bu yılın ilk iki ayında dış ticaret açığı 15,7 milyar dolara yükseldi. Ticaret Bakanı Ömer Bolat’ın açıkladığı şubat ayı dış ticaret rakamları ihracatta 2024’ün ikinci yarısından itibaren gözlenen yavaşlamanın ve aralık ayında duraklamaya, şubat ayında gerilemeye dönüştüğünü gösterdi. Geçen yılın şubat ayında 21,1 milyar dolar olan ihracat bu yılın şubatında yüzde 1,5 azalarak 20,8 milyar dolara indi. İthalat aynı dönemde yüzde 3,8 artışla 28,9 milyar dolara yükseldi. 2024 Şubat’ına göre yüzde 20,5 oranında artan aylık dış ticaret açığı 8,2 milyar dolar oldu. Bu yılın ocak ayında ihracat geçen yılın aynı ayına göre yüzde 5,8 artarak 21,2 milyar dolar olurken ithalat ise yüzde 9,6 ile ihracat artış hızının yaklaşık iki katı düzeyine yükselerek 26,9 milyar dolar tutarında gerçekleşmişti. Ocakta 7,5 milyar dolar olan aylık dış ticaret açığı şubattaki 8,2 milyar dolarla birlikte bu yılın ilk iki ayında 15,7 milyar dolara çıktı. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise ocak ayında yüzde 75,7 iken şubatta sert biçimde 3,9 puan birden düşerek 71,8’e indi. Yıllık açık iki ayda 100 milyar dolara yaklaştı, 390 milyar dolar ihracat hedefi tehlikeye girdi Başta altın ithalatına kota uygulaması olmak üzere ithalata getirilen çeşitli kısıtlamalarla 2023 sonunda 106,4 milyar dolar olan dış ticaret açığı 2024 sonunda 82,2 milyar dolara geriletildi. Böylece 2024 yılında cari açıkta sağlanan yaklaşık 30 milyar dolarlık düşüşün 24,2 milyar doları dış ticaret açığındaki azalmayla sağlandı. Ancak ihracatın yavaşlaması, ithalatın yeniden yükselişe geçmesiyle ocak ayında 83,6 milyar dolara yükselen yıllıklandırılmış dış ticaret açığı şubat verisiyle 91,8 milyar dolara çıktı. Böylece 2025-2027 Orta Vadeli Program (OVP) ve 2025 Dış Ticaret Eylem Planı’nda bu yıl için öngörülen 89,4 milyar dolarlık yılsonu dış ticaret hedefi daha yılın ikinci ayında aşıldı. OVP ve Dış Ticaret Eylem Planı’ndan 2025 için belirlenen 390 milyar dolarlık ihracat hedefi zora girdi. Ocak ve Şubatta toplamı 41,8 milyar dolar olan ihracatta 390 milyar dolarlık yılsonu hedefinin tutması için kalan 10 ayda ortalama 34-35 milyar dolarlık aylık ihracat yapılması gerekiyor. Aynı şekilde bu yılsonu için öngörülen 89,4 milyar dolarlık dış ticaret açığı hedefinin tutması için de kalan 10 ayda aylık dış ticaret açığının 7,3 milyar doları aşmaması gerek. Baskılanan kur ihracatçıyı zora soktu, ithalatın cazibesini artırdı Ocak ve şubat aylarına ilişkin Dış Ticaret verileri, kurları baskılayıp, ithalatı kısarak dış ticaret açığını aşağı çekme, cari açığı dizginleme politikalarının etkisini yitirmeye başladığını gösterdi. Bakılı kur ve değerli TL politikasıyla Türk ihraç malları pahalı hale gelerek rekabet gücü zayıflarken ithalat cazip hale gelerek yükselişe geçti. Dış ticaret açığı büyümeye başladı. İhracat artış hızının yavaşlaması ithalattaki aylık artış oranının ihracatın iki katına yaklaşması uygulanan baskılanmış kur politikasının her an tersyüz olabileceğini işaret ediyor. Kurlara baskıdan vazgeçilerek serbest kur politikasına geçilmesini ya da Merkez Bankası’nın ihracat için farklı kur belirlemesini isteyen ihracatçılar şu ana kadar bu taleplerine yanıt alamadı. Dezenflasyon programının başarısı için yaklaşık iki yıldan bu yana baskılanan kurlar ihracatçıyı sıkıntıya sokarken dış ticarette pazar kaybı yaşanıyor, rekabet zorlaşıyor. İhracata dönük sanayinin ithalat bağımlılığının yüzde 70’lere varmasına rağmen ihracata ve üretime dönük ithalat azalırken tüketim malı ithalatı artıyor. Ocakta ithalattaki aylık artış yüzde 9,6 olurken hammadde ithalatı yüzde 9,2. Tüketim malı ithalatındaki artış ise geçen yılın aynı ayına göre yüzde 20,6 artış göstermiş. Ekonomi yönetimi ve Merkez Bankası üzerinde kurları serbest bırakma baskılarının yanı sıra ihracata dönük yeni destek, teşvik, kredi paketi talepleri gündemde. Bu çerçevede 6 Mart’taki Para Politikası Kurulu’nda (PPK) yapılacak faiz indirimi sonrası ihracatçılara sağlanan Eximbank kredileri ile reeskont kredilerinin faizlerinde düşüş bekleniyor.